Fonksiyonel Beslenme Nedir?

Fonksiyonel beslenme, besinleri kullanarak sağlığımızı korumak, hatta hastalıklarımızı tedavi ederek sağlığı geri kazanmak, vücuttaki dengeyi kurmak ve hastalıkları önlemeye yardımcı olmak anlamına gelmektedir.

“Fonksiyonel beslenme” terimi aslında “fonksiyonel tıp” olarak bilinen kavramın bir bileşenidir. Fonksiyonel beslenmeyi gerçekten anlayabilmemiz için, fonksiyonel tıbba daha yakından bakmamız gerekir.

Fonksiyonel Tıp Nedir?

Fonksiyonel tıp kavramı ilk olarak 1990 yılında Jeffrey Bland isminde bir biyokimyacı tarafından oluşturulmuştur. Kronik hastalıklarla ilişkili olan sorunları temel tıp bilimleri ve klinik ile birlikte ele alan bir disiplin olarak Fonksiyonel Tıp kavramını tanımlamıştır. 1991 yılında Jeffrey ve Susan Bland, Fonksiyonel Tıbbın sağlık sektöründeki disiplinler arasında uygulanması için hem eğitim vermek, hem de klinik destek sağlamak misyonuyla Fonksiyonel Tıp Enstitüsü’nü kurmuş ve finanse etmişler.

Fonksiyonel Tıp, hastanın bireysel ihtiyaçlarını karşılamak için beslenme, yaşam tarzı, egzersiz, çevre, yapısal, bilişsel, duygusal ve farmasötik tedaviler dahil olmak üzere uygun araçları kullanarak kronik hastalıkların önlenmesi ve tedavisine yönelik bir sistem biyolojisi yaklaşımıdır.

Bland, hastaya bir bütün olarak (zihin, ruh, beden) odaklanan hem geleneksel hem de alternatif tedavileri kullanan bütüncül tıp yaklaşımına zaten aşinadır. Ancak bir biyokimyacı olarak, moleküler düzeyde nedenlere ve mekanizmalara dayanarak hastalığı anlamaya ve tedavi etmeye çalışan moleküler tıbbın değerini görmüştür. Bu nedenle, bütünleyici tıbbı moleküler tıp ile birleştirerek “fonksiyonel tıp” adı verilen bir çerçeve oluşturmuştur.

Fonksiyonel Tıpta Beslenme

Fonksiyonel beslenme; hastalığa neden olan sorunlara beslenme odaklı çözümler bulmayı amaçlar. Diğer yandan besinler ilacımız olabilir ama aynı zamanda haz aldığımız lezzet parçasına da sahiptirler. Fonksiyonel beslenmede amaç lezzetten vazgeçmeden, kişiyi ilaç içtiği hissinde olmadan ve farketmeden sağlığını korumasını/tedavi olmasını sağlamaktır.

Fonksiyonel beslenme sağlığı iyileştirmek için kişiselleştirilmiş diyet müdahalelerini kullanırken, hastayı bir bütün olarak (zihin, beden, ruh) daha yakından inceler, hastalığın veya işlev bozukluğunun altında yatan nedenlere ilişkin temel beslenme ve yaşam tarzı önerilerini tanımlayarak çözümler geliştirir.
Örneğin, diyare belirgin irritabl bağırsak sendromu (IBS-D) teşhisi konmuş bir hastayı değerlendirdiğinizi varsayalım. Fonksiyonel yaklaşım SIBO, bağırsak disbiyozisi, parazitler, gıda duyarlılıkları, alerjiler veya hoşgörüsüzlükler gibi altta yatan nedenlerin tespiti için testler ile yaşam tarzı ve sağlık geçmişinin kapsamlı bir değerlendirmeyi içerir. Fonksiyonel beslenme, sorunu ve altta yatan nedenleri tanımladıktan sonra yanlışları ayıklamayı, uygun besinleri beslenmeye dahil ederek, beslenme düzenini planlamayı içerir.

Sağlığımızı korumak için, hastalarımıza yardımcı olmak için fonksiyonel beslenmeyi öğrenmeliyiz.

Uzm. Dr. Hande Namal Türkyılmaz